Denemeler - Part 4

necmi09/10/202309/10/20231 CommentYazılarım

AHLAKLI OLMAK YA DA OL(A)MAMAK

Kişisel ve toplumsal yaşamımızda insanların yapay ya da doğal olarak kümeleştiklerine, gruplaştıklarına tanık olmaktayız. İnsanlar da duruma göre bazen istekli bazen de zoraki bu grupların içinde, dışında ya da karşısında yer alabilmektedir. Bu gruplar zamanın ve ortamın şartlarına göre siyasi, etnik, dini vb. özellikler göstermektedirler. İnsanoğlu da içinde veya karşısında olduğu grupla ilgili çoğu şartlanmışlık ve önyargılardan oluşan tutumlar sergilemektedir. Bunca yıllık gözlemlerime, tecrübelerime dayanarak söyleyebilirim ki bu tür kümeleşmeler-hele hele son yıllarda- bana hiç çekici ve inandırıcı gelmiyor. Şöyle göğsümü gere gere dört başı mamur destekleyeceğim bağlanacağım bir yapılanmayı ne yazık ki pek göremez oldum. Hep ehveni şer ile yetinmek durumunda hissediyorum kendimi. Söylemlerine bakınca adeta tapılacak kadar kendine hayran bırakan yapılanmaların biraz üzerini kazıyınca, biraz samimiyet testine tutunca hayal kırıklığı kaçınılmaz oluyor.

Bütün bunların sonunda ben de kendi grubumu kendim yapmaya karar verdim. İnsanları ve kümelenmeleri de bu doğrultuda test etmeye başladım. Ben artık insanları da grupları da iki kategoride düşünüyor ve değerlendiriyorum. Ahlaklı olanlar ve -hadi ahlaksız olanlar demeyelim- yeterince ahlaklı olamayanlar şeklinde sınıflandırma yapıyorum. Hemen eklemeliyim ki ahlak kavramını birçok kişinin düşündüğü gibi uçkur ve bel altı konuları ile sınırlı saymıyorum. Ben ahlaklı olmak deyince adaletli olmak, saygılı olmak, sevgi dolu olmak, merhametli olmak, vicdanlı olmak, şefkatli olmak, özü sözü bir olmak, barışçıl olmak, empatik olmak gibi insani olan bütün vasıflara sahip olmayı anlıyorum. Bütün bunları taşıyor ve yaşamında içselleştirmiş insan hangi grupta ya da yelpazede yer alırsa alsın bana göre en makbul ve muteber insandır. Bütün bunların yoksunluğu içinde olanları da diğer gruba dahil ediyorum.

necmi09/10/202309/10/20231 CommentYazılarım

CAMBAZA BAK

Eskiden televizyon sinema gibi eğlence araçlarının olmadığı zamanlarda iki direk arasında gerilmiş bir telde yürüyen cambazlar vardı. Çocukluğumuzda bizim kasabamıza gelmiş ve benim de izlemişliğim vardır. İşte bu gibi durumlarda yankesiciler izleyicilerin arasına girerek dikkatlerinin başka noktada olduğu sırada bundan istifade ederek izleyenlerin ceplerini boşaltırlar. Bu yöntem günlük dilimize ardından da siyaset diline bir deyim olarak girmiştir. Gündemi saptırma, yapay gündem oluşturma, bundan hareketle de araya başka şeyler sokuşturma ya da bazı şeyleri unutturma ve gözden kaçırma durumları için kullanılır. Allah var hakkını vermek lazım, bu iktidar da bunu yıllardır çok iyi kullanıyor.

Son günlerde gündeme gelen ve gündemde tutulmaya çalışılan yeni sivil anayasa konusu da bunun en tipik örneği kanımca. İlk bakışta askeri yönetimler tarafından yapılmış baskıcı ve vesayetin gölgesini taşıyan anayasa yerine sivil karakterli özgürlükçü bir anayasa arayışı kulağa da hoş geliyor. Ama bu parlak sözlerin üstündeki cilayı kazıyınca yukarıda da belirttiğim gibi bunun bir cambaza bak oyunu olduğu hemen fark ediliyor. Ayrıca anayasanın üniformalılar veya üniformasızlar tarafından yapılmış olmasından çok içeriği ve uygulanabilir olması önemli. Yakın geçmişimizde en özgürlükçü anayasanın (1962) da en baskıcı anayasanın da (1982) askeri yönetimler tarafından gerçekleştirildiğini görmekteyiz.

necmi02/10/202302/10/20231 CommentŞiirlerim

MİSAFİR ŞAİRLER (1)

Biliyorum, blogumun şiir bölümü uzun zamandır ihmal ettim. Diğer yazıların yoğunluğu içinde bu bölüm adeta öksüz kaldı. Bu kez bu köşemde çok kıymetli birini konuk edeceğim.

Şükran Çakmak, nam-ı diğer -Şükran Ablamız- benim teyzemin kızıdır. Yine geçmiş yıllarda blogumda “SIRADIŞI YA DA FARKLI OLANLAR” başlığı altında bahsettiğim sevgili eniştemiz merhum Abdullah Çakmak’ın eşi olduğunu da hemen eklemeliyim. Okumayı çok seven, adeta bunu bir yaşam biçimi haline getiren bir kişiliği vardır. Kendisini ziyarete gittiğimizde bizlerin de yararlandığı zengin bir kitaplığı ilk uğrak noktamız olmuştur. Edebiyat, güncel yayınlar üzerine keyif aldığımız paylaşımlarımız hep hafızamdadır.

Geçen bayramda bize geldiklerinde sohbet sırasında “Son şiirimi sizinle paylaşmaya ne dersiniz?” diye sorunca memnuniyetle kabul ettik. Oldukça uzun olan şiiri ezberden ve duygulu biçimde okuması bizi çok etkiledi. “Bu şiirin adı ne, bu ve diğer şiirlerini bir yerlerde topluyor musun?” diye sorunca “adı yok isterseniz adını siz koyun, ayrıca zihnimden başka bir yerlere yazmadım” deyince böylesi satırların uçup gitmesine razı olmadığım için blogumda kayıt altına almak istedim. Kendisi de sağ olsunlar buna izin verdi.

necmi13/09/202313/09/20231 CommentKitap Kritik

BİRAZ DA KİTAP / ÇİN MUCİZESİNİN SONU MU?

Eskiden dış dünya ile ilgili kitaplar fazla ilgimi çekmezdi. Daha çok kendi ülkemin durumunu, sorunlarını anlatan kitaplar ilgi alanımı oluşturuyordu. Zaman içinde yurt dışındaki çocuklarımızı ziyaret sebebi ile dış dünyaya açılmak bize de nasip oldu. Farklı coğrafyaları, farklı toplumları tanıdıkça gördüğüm fotoğrafların arka planını da merak eder oldum. Özellikle Uzakdoğu (Çin – Hong Kong) konusundaki kitaplar daha bir ilgimi çekti. Bunları okudukça gördüklerim daha bir bütünlük kazandı. Okuduklarımdan bazılarını da blogumun kitap kritik bölümünde tanıtımını yapmıştım. (ÇİN-Küreselleşme Yolunda, HONG KONG-Nasıl Başardılar, HONG KONG-İSTANBUL) Yazının başlığında ismini belirttiği kitap da gene bu konuda Cevdet Kadri Kırımlı’nın kaleme aldığı bir eser. Aşağıda bu kitapla ilgili özetlenmiş cümleleri bulacaksınız.

Bizlerin kendi ömür penceresinden baktığımızda Çin zihnimizde Mao ve sonrası olarak yer almasına karşın gerilere doğru hanedanlıklar dönemi olarak bilinen yüzlerce ve binlerce yıllık bir geçmişe sahip. Binlerce yıl bir arada yaşayıp göç almayan ve göç de vermeyen bir toplum söz konusu. Çin’in zihniyetini şekillendiren üç kavram Tianxia, Konfüçyüs ve Taocu düşüncedir. Bunlar otoriter bir yönetim için de uygun kavramlar.

necmi28/08/202328/08/2023Leave a commentKitap Kritik

BİRAZ DA KİTAP / ALTERNATİF EĞİTİM

Bloğumu takip edenler “KİTAP KRİTİK” bölümünde John Taylor Gatto’nun “Aptallaştıran Eğitim” ve “Eğitim- Bir Kitle İmha Silahı” adlı kitapların tanıtımı ile ilgili cümleleri hatırlayacaktır. Şimdi tanıtımını yapacağım “ALTERNATİF EĞİTİM – Hayatımızın Okulsuzlaştırılması” adlı kitap da aynı çizgide bir muhtevaya sahip. Ancak bu kitap tek bir yazara ait bir yayın olmayıp Matt Hern’in editörlüğünde, içlerinde John Taylor Gatto’nun da olduğu çok sayıda yazar, çizer, düşünür ve eğitimcinin makalelerinden oluşan bir derleme özelliği taşıyor.

Kitapta yazıları yer alan yirmiden fazla insanın birleştiği nokta yeryüzünde yaklaşık 200 yıllık geçmişi olan ve okullarda yürütülen resmî ve örgün eğitime karşı amansız bir muhalif olmaları. Bunda haksız da sayılmazlar hani. Çıkış noktası olarak Prusya olarak gördükleri zorunlu eğitim zaman içinde ve ülkelere göre değişiklik gösterse de okullarda yürütülen bu eğitim her ortama uygun itaat ve biat eden tek tip insanlar yetiştirme amaçlı olduğu için eleştiri oklarının hedefinde yer alıyor. Öğrencileri okulların ve sınıfların içine hapsederek asıl hedefi özgürleştirme olması gereken eğitimin sistemin talimatları ve sınırları içinde kalan bireyler yetiştirmesine dikkat çekiliyor.

necmi15/08/202315/08/2023Leave a commentYazılarım

MADALYONUN ÖTEKİ YÜZÜ

Hayatımızın her aşamasında kendilerinden ilham aldığımız müstesna insanlar vardır. Bu bazen aile içinde, bazen de okullarda olur. Benim mezunu olmakla onur duyduğum Edirne Öğretmen Okulu’nda da böylesi öğretmenlerimiz vardı. Okul Müdürü Necati Erinç, meslek dersleri öğretmenimiz Faruk Canatan -namı diğer canbaba- resim öğretmenimiz Tayyip Yılmaz ilk aklıma gelenlerdir. Bunlar sayesinde birçok kazanım elde ettiğimizi itiraf ederken çözemediğimiz, yakıştıramadığımız, zoraki saygı duyduğumuz, bir garip, bir muamma diyeceğimiz figürleri de görmezden gelemeyiz. Bunları ben olumlu ya da olumsuz diyebileceğimiz belli bir kalıba, tarife sokamadım. Disiplinli, notu çok kıt, ilkeli, notu çok bol, hoşgörülü, katı gibi tasniflerin içine bile tam olarak giremiyorlardı.

Daha önceki yazılarımda da yazmıştım. Karneme 10 beklerken bütünlemeye kaldığım beden eğitimi dersini ve o dersin öğretmeni Mustafa Özbek’i anlayamadım ve çözemedim. Şimdilerdeki gibi değiliz o zaman. Öğretmenin verdiği not sorgulanmaz ve itiraz da edilmezdi. Belki de ben yeterince cesur değildim bu konuda. Belki de itiraz ederek bütünleme sınavlarındaki durumu riske atmak istemedim. Aslına bakarsanız resim öğretmeni Tayyip bey ile aramız iyi idi. Kendisinin benim kasabam olan Muratlı’nın Balaban’lı köyünden oluşu, amcamın Kepirtepe Köy Enstitüsünden sınıf arkadaşı oluşu, selam getirmek ve götürmekle başlayan münasebet aramızda özel bir hukuk oluşturmuştu. Karşılaştığımızda hâl hatır sorar, çeşitli ihtiyaçlarımda yardımcı olurdu. Ama öğretmeni öğretmene şikâyet ya da tavassut, torpil gibi anlaşılacağından bu konuyu ona bile açmadım. Ama bu günkü aklım olsaydı en azından işin aslını öğrenmek için bir yardım isterdim.

necmi28/06/202313/11/20232 CommentsYazılarım

HİKAYE-İ MUHALEFET (1)

Yazılarımı takip eden siz değerli okuyucular benim daha çok iktidarı eleştirdiğimi düşünebilir. İlk bakışta belki bu muhafet yandaşlığı veya amansız bir iktidar karşıtlığı gibi de algılanabilir. Ama biraz düşününce işin doğasının bunu gerektirdiği fark edilececektir. Çünkü muhalefet sadece söylemleri ile, demeçleri ile eleştirilebilir. Bunun da zaten hiçbir kıymeti harbiyesi olmaz. Ama iktidar öyle mi? İktidar yönetim erki ile birlikte bütün icra yetkisine sahip olunca yaptıklarının sonucu daha bir gözle görünür hale geliyor. Bir karar ile, bir imza ile, bir kartvizit ile makamlar bahşediliyor, hayatlar değişiyor, servetler el değiştiriyor. Hal böyle olunca elbette iktidar kanadı daha fazla eleştirilmeyi hak ediyor. Bu tespiti yaptıktan sonra son seçim de muhalefet için bir icraat sayılacağı gerçeğinden hareketle herkesin televizyonlarda ahkam kestiği muhalefeti eleştirme kervanına ben de bir yazı ile katılmış olayım dedim.

“Zaferin bin tane babası vardır; ancak mağlubiyet yetimdir” diyor J.F.Kennedy. Gerçekten bu son seçimlerde bunu aynen yaşadık. Eğer seçim kazanılsaydı bu galibiyetin ne kadar çok sahibi çıkacaktı. Ama seçim kaybedilince tüm ortaklar ganimetlerini alıp nerede ise ortadan kayboldular. Neticede kabak CHP’ye ve onun lideri K.Kılıçdaoğlu’nun başına patladı. Günlerdir, haftalardır televizyonlarda o konuşuluyor, o tartışılıyor. Herhalde ülkenin ve vatandaşın gerçek gündemini unutturacak bundan daha güzel bir meşgale bulunmazdı. Bütün bu durum ve gelişmeler karşısında ben ne hissediyorum, ne düşünüyorum açık ve samimi olarak ifade etmek isterim.

necmi13/06/202313/06/20232 CommentsYazılarım

YENİ SEZONA GİRERKEN

Her ne kadar Antalya’da yılın dört mevsiminde denize giriliyorsa da biz sezonu haziran başında açtık. Evimizden beş dakika yürüyerek ulaştığımız sahilde önce minderlerimizi serip güneşlenmeyi denedik. Sahil boyunca belli aralıklarla kurulmuş cankurtaran kulelerinden birinin yanında konuşlanırken kulede üstü sarı tişört, altı kırmızı şort özel giysili Cankurtaran cep telefonu ile konuşuyordu. Hem yüksekte bir yerde olduğundan hem de ses volümü de yüksek olduğu için uzun süren telefon görüşmesini herkes dinlemek zorunda kalıyordu. “Adam bana takmış, tam gıcık birisi. Geçende gelmiş saat dokuzu dört geçiyor 2-3 dakika geç geldik diye bana afra tafra yapıyor. Gıcıklığı buradan belli ki ilk numaralardan değil de adam yoklamaya benim kuleden başlıyor. Arkadan da şu niye eksik, bu niye yok diye bir sürü kıllık yapıyor. Ulan …, ulan … sen kimsin kendini ne sanıyorsun…” şeklinde sürdürdüğü konuşmasından bir arkadaşına üstü ya da amiri durumundaki kişiyi kesip doğruyor. Daha önce de kulenin arka kapısına son derece zevksiz ve özensiz bir şekilde kulenin numarasının yazıldığını görmüş ve çirkin bulmuştum. Muhtemel daha sonra farkına varılmış olunmuş ki üzerini beyaz boya ile kapatmışlardı.

Cankurtaran görevlisi bu telefon konuşmasını sürdürürken sahilden orta yaş üzeri bir amca kulenin yanına yaklaşarak pek de nazik olmayan hatta kaba diyeceğimiz bir üslup ile “Hey… bırak o telefon konuşmasını da yasak olduğu halde denize köpek sokmuşlar. İki saat telefon ile konuşacağına o köpeği çıkar oradan” dedi. Cankurtaran hem konuşmasının kesilmesi hem de kaba bir konuşmaya muhatap olduğu için canı sıkılmış olarak “Ne bağırıyorsun ya. Bana bu şekilde konuşamazsın” şeklinde vites arttırarak cevap verdi. Amca aşağı kalır mı? O da vitesi arttırarak “Ne bağırması. Bütün gün telefonda lak lak edeceğine etrafına bak işini yap” biçiminde cevap verince Cankurtaran “Sana sesini yükseltme dedim. Benim işim denizde boğulanları kurtarmak, denizden köpek çıkarmak değil.” diye sürdürdü konuşmasını. Ama amca da pes edecek gibi değildi. Aynı tondaki konuşmasını kendi şezlongunun bulunduğu alana giderken de sürdürüyordu. Cankurtaran bu defa karizmayı daha fazla çizdirmemek ve bu amcaya da haddini bildirmek için oturmakta olduğu kuleden aşağıya inip amcanı peşine doğru giderken bir yandan da “Gel buraya nereye gidiyorsun? Bana bu şekilde konuşamazsın” diyerek meydan okumaya devam ediyordu. Giderek işin renginin değiştiğini ve fiziksel saldırıya dönüşeceğini gören etraftakiler cankurtaranı tutarak teskin edici sözler ile kulesine dönmesini sağladılar. Bir yandan da “Adam psikopat kardeşim sen ona uyma. İpini koparan buraya geliyor. Çok meraklı ise sokakta bir sürü sahipsiz köpek var onlar ile ilgilensin” diyor. Bir diğeri “Burası yolgeçen hanı oldu, sokmayacaksın bu tipleri plaja” diyor. Bir başka teyze de “Ben seni destekliyorum evladım istersen beni şahit yazdırabilirsin” diyor. Bu arada biraz uzaklaşmış olan amcanın da etrafında bir kümelenmenin seslerini duymasak da karşı cephe için neler söyleyebileceğini tahmin edebiliyordum.

necmi14/05/202312/08/20249 CommentsYazılarım

SAĞLIK OLSUN / 1

“Her işin başı sağlık, mala gelsin cana gelmesin, sağlık olsun, önce sağlık” gibi söylemleri yaşam süremiz boyunca duyarız ya da söyleriz. Yaşam savaşı veren her insanımızın kader birliği ettiği bir sözcüktür sağlık. Bu itibarla da çocukluktan başlayarak her birimizin yolu bir şekilde sağlık kurumlarına düşmüş ve oradaki çalışanların emeklerine ve yüreklerine kendimizi teslim etmişizdir.

Doktor Şükrü Dölalan'ın şifalı elleri ameliyat sonrası da bana güç verdi.

Benim çocukluğumun geçtiği kasabada uzun yıllar tek bir doktor vardı. O doktor hem hükümet tabibi, hem belediye hekimi, hem de hastane dediğimiz sağlık merkezinin hekimi ve başhekimi idi. Bu doktorumuz öğleye kadar hastanede resmi işlerini yürütür, öğleden sonra da çarşıdaki özel muayenehanesinde hasta kabul ederdi. Eczane ise hiç yoktu kasabamızda. Ancak tek doktorumuzun muayenehanesinin karşısında kendisine ait olan ve benim de hasbelkader bir yıl eczacı kalfalığı yaptığım bir eczanesi vardı. (O tarihlerdeki mevzuata göre bir eczacı tarafından eczanenin açılmadığı yerlerde doktorlar isterse “Ecza Dolabı” altında bir yer açabiliyordu.) Eczanesinde çalışma sebebi ile kendini tanıma bahtiyarlığına eriştiğim ve genç yaşta da hayatını kaybeden kasabamızın kıymetli doktoru Erduran Boyuneğmez’i bir kez daha saygı, sevgi ve rahmetle anıyorum.

necmi15/02/202315/02/20234 CommentsYazılarım

6 ŞUBAT VE DÜŞÜNDÜRDÜKLERİ

6 Şubat günü saat 04.30 sularında cep telefonum çalınca ekranda yurt dışında bulunan büyük oğlumun ismini gördüm. Zamansız çalan her telefon gibi oldukça tedirgin oldum. Beş saatlik zaman farkından dolayı her ne kadar orada sabahın onu gibi olsa da oğlum bunu düşünmemezlik edemezdi. Ama yine de bunu 4-5 yaşındaki torunumun anne babasından habersiz bir sürprizi gibi düşünerek kendimi rahatlatmaya çalıştım bir an için. Ama telefonu açınca ve oğlumun hâl hatır bile sormadan direkt olarak “Maraş’ta deprem olmuş haberiniz var mı hissettiniz mi?” diye sorunca acı gerçekten haberdar olduk.

1981 ve 1986 yılları arası beş yıl Kahramanmaraş’ta görev yaptım. Bu beş yılın ilk iki yılında teftiş bölgem Göksun İlçesi, daha sonraki üç yılı da Elbistan ilçesinde idi. Kahramanmaraş’ın en büyük ilçesi olan Elbistan aynı zamanda il merkezine en uzak olan ilçe idi. Yaklaşık 160 kilometrelik olan bu yolculuğa pazartesi günü çıkar ve cuma günü dönerdik. Elbistanlılar kendilerini bir ile bağlı olmadan “Elbistanlıyız” diye ifade eder. Hindistan, Pakistan gibi bir ülke adını çağrıştırmasının önemi var belki bunda. Elbistan’ın güney kısmına düşen bölgemizde hafta başı başlayan yolculuğumuz bazen Nurhak, bazen Ekinözü (Cela) istikametine devam ederek en son noktalardaki köy ve mezralara ulaşırdık. O zaman yolu elektriği olmayan bu yerleşim yerlerine çoğu kez yaya ya da at ve katır sırtında ulaşırdık. Çoğunlukla tek öğretmenli olan okuldaki öğretmenin bekar odasında ya da muhtarın evinde gecelemek zorunda kalırdık. Hayatlarında ve çalışmalarında hep daha iyiyi ve daha güzeli gerçekleştirmek için son derece zevkli ve samimi paylaşımlarımız olurdu bu öğretmenlerimizle.